Giải pháp tối ưu giúp cá khỏe mạnh khi vận chuyển

• Đo hàm lượng oxy hòa tan trong hệ thống nuôi hiện tại. Chỉ nên tiến hành vận chuyển khi hàm lượng oxy > 4 mg/L để đảm bảo cá đủ điều kiện vận chuyển sang môi trường nuôi mới.
• Ngừng cho cá ăn ít nhất 24 giờ trước khi vận chuyển nhằm giảm nhu cầu tiêu thụ oxy trong quá trình di chuyển.
• Ưu tiên vận chuyển cá vào buổi sáng, tránh thời điểm nhiệt độ cao vào buổi chiều để giảm thiểu stress cho cá.

• Gom cá không chỉ giúp việc bắt cá trở nên dễ dàng hơn mà còn giúp giảm căng thẳng cho những con cá chưa cần vận chuyển.
• Chỉ tiến hành gom số lượng cá dự kiến vận chuyển, không gom toàn bộ đàn.
• Không nên gom những con cá không có kế hoạch vận chuyển, vì việc để cá đã bị gom hoặc xử lý tiếp tục trong đàn nuôi sẽ khiến chúng dễ bị stress và giảm sức khỏe.
• Nên gom cá với số lượng vừa phải, đủ để di chuyển ngay, tránh gom quá nhiều cùng lúc.
• Sử dụng dụng cụ phù hợp để gom cá. Có thể gom cá nhẹ nhàng bằng cách dùng vèo lưới, giăng lưới, hoặc sử dụng thiết bị phân cỡ. Tránh sử dụng lưới có nút thắt, vì các nút thắt có thể gây trầy xước và làm tổn thương da cá.

• Tiến hành thu và chuyển cá đã được gom sang thiết bị vận chuyển như túi nhựa, bể, hoặc các phương tiện khác phù hợp.
• Khi thu cá, hãy dùng dụng cụ không ảnh hưởng và làm trầy xước da. Chẳng hạn, không nên dùng vợt vớt (chỉ dùng khi vớt cá chết hoặc thu hoạch cuối cùng). Tốt nhất, người nuôi nên sử dụng xô nhựa trơn có lỗ thoát nước để thu cá nhẹ nhàng và an toàn.

• Thời điểm vận chuyển cá cũng là lúc thích hợp để đếm số lượng đàn, ước tính sinh khối và phân cỡ cá nếu cần thiết.
• Không nên đếm từng con cá giống nhỏ vì dễ làm cá bị stress, trừ khi có máy đếm chuyên dụng. Cách đơn giản hơn là ước tính bằng lấy mẫu: người nuôi thường cho cá vào các xô giống nhau và đổ đầy đến cùng một mức (có thể kẻ vạch đánh dấu). Sau đó, chọn ngẫu nhiên khoảng 5% số xô (ví dụ 1 xô trong 20 xô) để cân tổng trọng lượng và đếm hết số cá trong xô đó. Từ kết quả, tính ra số lượng và trọng lượng trung bình mỗi xô, rồi nhân với tổng số xô đã di chuyển để ước tính tổng đàn cá và trọng lượng vận chuyển.

• Điều chỉnh mật độ cá tùy theo quãng đường vận chuyển và lượng oxy cung cấp trong hệ thống (bao, lồng hay bể). Nói chung, đường càng dài thì lượng cá vận chuyển càng ít.
• Cần đảm bảo đủ lượng oxy trong hệ thống vận chuyển: Với bao nilon, nên châm theo tỷ lệ 50% nước + 50% oxy (khuyến khích dùng oxy tinh khiết khi vận chuyển đường dài). Với bể, cần cấp khí liên tục bằng máy sục khí hoặc oxy tinh khiết. Nếu dùng oxy tinh khiết, có thể vận chuyển được nhiều cá hơn trên mỗi m³ nước.
• Theo dõi hàm lượng oxy hòa tan trong suốt quá trình vận chuyển bằng máy đo. Giữ mức oxy trên 4 mg/L, nhưng không vượt quá 100% độ bão hòa (tương đương khoảng 8–9 mg/L trong nước ngọt nhiệt đới). Tránh thay đổi đột ngột.
• Hạn chế tác động cơ học trong quá trình vận chuyển cá, ví dụ tránh lắc mạnh hoặc gây xáo trộn nước khi cá được vận chuyển trong bao, lồng hoặc bể.

• Trước khi thuần và thả cá vào môi trường nước mới, đo hàm lượng oxy hòa tan, đảm bảo mức oxy trên 4 mg/L.
• Tiến hành cho cá thích nghi dần với môi trường mới:

- Đối với cá vận chuyển bằng bao nilon: đặt bao kín nổi trên mặt nước (ao, bể, v.v.) khoảng 20–30 phút. Sau đó, từ từ trao đổi nước giữa bao và nguồn nước mới trong vòng 15–20 phút để cá quen dần với sự khác biệt về pH, độ mặn, nhiệt độ hoặc độ cứng. Cuối cùng, thả cá từ từ vào môi trường mới.

- Đối với cá vận chuyển bằng bể: thay một nửa lượng nước trong bể vận chuyển bằng nước từ ao/bể mới. Chờ khoảng 15 phút trước khi thả cá.

- Đối với cá thả qua đường ống: đảm bảo bề mặt đường ống trơn nhẵn, không có chỗ gồ ghề để tránh làm trầy xước da cá.

• Lưu ý: Trái với suy nghĩ phổ biến, cá không cần phải nhịn ăn sau khi vận chuyển. Việc cho cá nhịn ăn chỉ áp dụng trước khi vận chuyển để giảm tiêu thụ oxy. Sau vận chuyển, cá cần được cho ăn sớm để hồi phục, vì thức ăn đóng vai trò quan trọng trong quá trình này. Mặc dù cá có thể ăn ít hơn ngay sau khi thả, nhưng vẫn nên cho ăn theo khả năng bắt mồi thực tế của cá.